بر اساس بررسی های انجام شده در بین 7255 بلایای طبیعی رخ داده بین سال های 1998 تا 2017، 91 درصد از این بلایای طبیعی مربوط به بلایای طبیعی مرتبط با آب و هوا و اقلیم بوده است. بر اساس نتایج این بررسی سیل با 43.4 درصد، بیشترین بلای طبیعی بوده است که در این بازه زمانی رخ داده است (Teh & Khan, 2021). بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، بین سال های 2012 تا 2022، سیل با سهم 80 تا 90 درصدی از بین بلایای طبیعی، به عنوان متداول ترین بلای طبیعی شناخته شده است (World Health Organization (WHO), 2022). این مساله نشان می دهد که سیل یکی از مخرب ترین و پرتکرارترین بلایای طبیعی است که همواره خسارات جانی و مالی گستردهای را در جوامع تحمیل می کند. بر همین اساس مطالعه و بررسی سیلاب ها امری لازم و ضروری به نظر می رسد.
امروزه در سراسر جهان، روش ها و مدل های نرم افزاری زیادی به منظور مدل سازی سیلاب ها مورد استفاده قرار می گیرد. این مدل ها برای مدل سازی با دقت بالا نیازمند داده های هیدرومتری و هیدرولوژیکی از سطح منطقه مورد بررسی هستند. با توجه به هزینه های بالای داده برداری های هیدرومتری و هیدرولوژیکی، این داده برداری ها برای تمامی مناطق جهان انجام نمی شوند. بر همین اساس مدل سازی سیل برای مناطق فاقد این آمار و اطلاعات، امری دشوار یا غیر ممکن می باشد.
با توجه به اینکه مشخصه های ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز نقش مهمی در پهنه سیلاب یک حوضه دارند، لذا با استفاده از این مشخصه ها میتوان پهنه سیلاب برای حوضه های فاقد آمار هیدرومتری کافی را بدست آورد. در این آموزش پهنه بندی سیلاب برای یک منطقه فاقد آمار هیدرومتری کافی با استفاده از مشخصه های ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز در غالب یک پروژه واقعی آموزش داده می شود.
قسمتی از فیلم این آموزش
معرفی مدرس
- قاسم پناهی
- دکتری سازه های آبی دانشگاه فردوسی مشهد
- مدرس سنجش از دور در دانشگاه فردوسی مشهد
- مدرس مدیریت یکپارچه سیلاب در دانشگاه فردوسی مشهد
- مدرس نرم افزارهای تخصصی علوم و مهندسی آب در دانشگاه فردوسی مشهد
معرفی عناوین آموزشی
عناوین آموزش داده شده شامل موارد زیر است:
- سیل و انواع آن
- معرفی روش های مدل سازی و پهنه بندی سیل
- معرفی شاخص های ژئومورفولوژیکی و نقش آن ها در مدل سازی سیل
- آموزش محاسبه دوره بازگشت های مختلف سیلاب با استفاده از نرم افزار Easy-Fit
- آموزش تهیه و دانلود نقشه رقومی ارتفاعی (DEM)
- آموزش نقشه های لازم با استفاده از نرم افزار ArcGIS
- آموزش نقشه های لازم با استفاده از نرم افزار HEC-RAS
- آموزش نصب پلاگین های مورد نیاز برای پهنه بندی سیلاب
- آموزش تهیه نقشه پهنه سیلاب و نقشه خطر سیل (مناطق شهری و روستایی، کاربری های مختلف اراضی و …)
- تهیه نقشه استاندارد به منظور ارائه در گزارشات در محیط ArcGIS
کاربرد
امروزه با توسعه علوم کامپیوتری و سخت افزارها، مدل های کامپیوتری و عددی زیادی برای مطالعه و بررسی سیل ها و همچنین مدل سازی آنها ارائه شده است. اگرچه مطالعات میدانی و آزمایشگاهی نتایج بسیار مفید و ارزندهای در راستای مطالعه سیل ها ارائه می کنند، اما صرف هزینه های زیاد و مخاطرات مطالعه میدانی و همچنین زمان بر بودن ساخت مدل های آزمایشگاهی و طولانی بودن زمان مدل سازی سیل ها در شرایط آزمایشگاهی، باعث شده است تا پژوهشگران به سمت مدل سازی سیل ها با استفاده از مدل های عددی و نرم افزاری گرایش پیدا کنند. مدل های عددی و نرم افزاری با توجه به نوع مدل سازی سیل به گروه های مختلفی تقسیم بندی می شوند.
این مدل ها معمولا مدل سازی سیل را با استفاده از حل معادلات جریان بصورت یک بعدی، دو بعدی یا سه بعدی در مسیر رودخانه شروع کرده و سپس با استفاده از داده های رقومی ارتفاعی بستر منطقه مورد بررسی، به نحوه پخش شدن سیل در آن منطقه می پردازد. این مدل ها معمولا توانایی مدل سازی سازه هایی که در مسیر جریان قرار می گیرند مانند پایه پل ها، سدها، آبگیرها و … را نیز دارند.
از جمله مزایای استفاده از این مدل ها می توان به این مساله اشاره کرد که مدل های عددی نه تنها نیازمند صرف هزینه های بالای مدل سازی نمی باشد، بلکه در مدت زمان کوتاهی می توان سیل را در منطقه مورد بررسی مدل سازی کرد. از جمله مهمترین معایب این نوع مدل سازی سیل می توان به این مساله اشاره کرد که مدل های عددی و نرم افزاری برای اجرا شدن و یا دریافت نتیجه های با دقت بالا، داده های هیدرومتری، هیدرولیکی و هیدرولوژیکی زیادی نیاز دارند. در صورت کافی نبودن این اطلاعات، مدل مورد استفاده در فرآیند مدل سازی سیل، یا اجرا نمی شود و یا در صورت اجرا شدن، خروجی هایی با دقت پایین ارائه می کنند.
شاخص های ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز نقش مهمی در وقوع و شدت سیل ها در یک حوضه آبریز دارند. بر این اساس می توان از این مشخصه ها در مدل سازی سیل استفاده کرد. در این آموزش، نقش شاخص های ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز در وقوع و شدت سیل در یک حوضه مورد بررسی قرار گرفته و پهنه بندی سیل با استفاده از این مشخصه ها آموزش داده می شود. در نتیجه با استفاده از این آموزش می توان پهنه بندی سیل را برای مناطق فاقد آمار هیدرومتری کافی به منظور مدل سازی سیل، استفاده نمود.
مخاطبان
هدف اصلی از این دوره آموزشی، آموزش مدل جدیدی از مدل سازی و پهنه بندی سیلاب در مناطق مختلف از جمله مناطق فاقد آمار هیدرومتری کافی است. در این محصول آموزشی پهنه بندی سیلاب برای مناطق فاقد آمار هیدرومتری کافی با استفاده از شاخص های ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز، آموزش داده می شود.
بر این اساس، مخاطبان این دوره آموزشی، دانشجویان و علاقه مندان در زمینه مدل سازی و پهنه بندی سیلاب ها می باشند. این آموزش می تواند برای دانشجویان و محققین در زمینه های علوم و مهندسی آب، منابع طبیعی و محیط زیست، مهندسی عمران، علوم جغرافیا، سنجش از دور مفید باشد.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.